Begraafplaats schedels, rijke stinkerds

Hoe kwamen de rijken aan deze naam?

Reconstructietekening van een begrafenis in de Grote Kerk rond 1600, door Hans van der Horst (bron: Historisch Centrum Leeuwarden, Stedelijke Bibliotheek F336)

Kerkhof

Wat nu een grasveldje is, was vroeger een kerkhof dat bij de Grote of Jacobijner Kerk hoorde. De naam van dit pleintje herinnert hier nog aan: Jacobijner Kerkhof.

Rijke stinkerds

Iedereen kent de uitdrukking ‘rijke stinkerds’. Vaak wordt gedacht dat dit te maken heeft met de manier van begraven tijdens de Middeleeuwen. Arme mensen werden op het kerkhof begraven, de rijken konden een mooi graf in de kerk betalen. Omdat die graven direct onder de kerkvloer lagen, zou er een nare geur in de kerk hangen. Waaraan een ‘rijke stinkerd’ dus zijn of haar naam heeft te danken.

Helaas is het verhaal niet waar. Ten eerste komt de uitdrukking ‘rijke stinkerd’ in geen enkele bron uit de Middeleeuwen voor. Daarnaast werden toen niet alleen rijke mensen in de kerk begraven maar gold dit voor iedereen, behalve ongedoopte kinderen en zelfmoordenaars. Tenslotte is het niet waarschijnlijk dat je een graflucht in de kerk kon ruiken. Omdat de doden onder een laag aarde lagen, afgedekt met een stenen vloer. Op een kerkhof ruik je immers ook niks.

Andere betekenis

Wat betekent ‘stinkend rijk’ dan wel? Vanaf de 18e eeuw werd ‘stinkend’ gebruikt om aan te geven dat het om ‘heel veel’ ging. Zoals stinkend veel van een vrouw houden, een stad stinkend vol volk of stinkend je best doen.